در تعاریف عامه مردم، پیری با از کار افتادگی، بیماری و تنهایی مترادف است، به همین دلیل معمولا از بالا رفتن سن هراس د ارند و هر نشانه ای از سالمندی را انکار می کنند . در زنان این مسئله قدری پیچیده تر هم هست. به دلیل محدودیت های اجتماعی، جنسیتی و روانی پیر شدن برای یک زن بیشتر گران تمام می شود . چون از دست دادن شاد ابی و زیبایی در دنیایی که زن را با زیبایی اش تعریف می کند ، سخت تر است. یائسگی به عنوان نمادی از بالا رفتن سن برای اغلب زنان پدیده خوشایندی نیست و گاهی بعضی زنان سعی می کنند با نادیده انگاشتنش آرامش موقت و کاذبی برای خود شان فراهم کنند . اما واقعیت این است که این واکنش ها و انکارها نه تنها اوضاع را بهتر نمی کند ، بلکه باعث بروز مشکلات و خطرات جانی هم می شود .
دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و نازایی، معتقد است باید هر نشانه غیر طبیعی در این د وران را جدی گرفت. وی راه و رسم د رست روبه رو شدن با دوره ای که هر زنی آن را تجربه می کند را با شما در میان می گذارد .
یائسگی یعنی چه؟
در زنان همزمان با بالا رفتن سن فعالیت هورمون ها در بدن دستخوش تغییراتی می شود و سطح استروژن و پروژسترون به طرز چشمگیری کاهش پیدا می کند . در نتیجه یک سری اختلالات و بی نظمی در قاعدگی و خون ریزی به وجود می آید . مثلا فرد در موعد همیشگی عادت ماهانه نمی شود و نمی تواند زمان دقیقی را پیش بینی کند، یا این که دچار لکه بینی می شود . این حالت ممکن است یک تا سه سال به طول بینجامد . اما اگر یک سال به طور کامل قاعدگی اتفاق نیفتد ، د یگر می شود با قطعیت گفت که فرد یائسه شده است.
چقدر وقت د ارید ؟
سن متوسط یائسگی در زنان بین 45 تا 55 سالگی است و دلایل شروع آن با دلایلی که باعث قاعدگی می شوند ، قدری متفاوت است. عواملی مانند تغذیه، جغرافیای محل زندگی، در صد چربی در بدن و چاقی و لاغری بر زمان شروع قاعدگی تاثیر می گذارند . اما در مورد یائسگی چنین نیست و تنها عامل تعیین کننده سن یائسگی ژنتیک است. حتی ممکن است کسی زود تر یا دیرتر از 45 سالگی و 55 سالگی هم یائسه شود ، ولی مادرش در سنین متوسط یائسگی یائسه شده باشد . در چنین شرایطی در بررسی های تکمیلی مشخص می شود که مادر بزرگ او زود تر یا دیرتر دچار یائسگی شده است. این احتمال وجود دارد که ژن یائسگی در یک نسل پنهان شود و در نسل بعدی خود را نشان بدهد .
بپذیرید ؛ وقتش رسید ه!
بعضی فکر می کنند داروهایی هست که با مصرف آن ها می توان سن یائسگی را به تعویق انداخت، در حالی که چنین چیزی محال است؛ چون اولا تنها عامل تاثیر گذار بر یائسگی ژنتیک است. در حالت طبیعی یک زن 45 سال به بالا در زمان مقرر یائسه خواهد شد و هیچ چیزی نمی تواند این روند طبیعی را متوقف کند .
د یگر ماد ر نمی شوید
وقتی تخمک گذاری متوقف شود ، د یگر هیچ درمان و دارویی نمی تواند آن را احیا کند، به همین دلیل بارداری طبیعی حتی برای کسانی که در جوانی دچار یائسگی زودرس شده اند، غیر ممکن می شود . در موارد خاص و تحت شرایط خاصی می شود با استفاده از روش هایی زنانی را که د چار یائسگی زود رس شد ه اند ، بارور کرد .
واقعا میل جنسی از بین می رود ؟
این تصور وجود دارد که در زمان یائسگی و با توقف کامل و ناگهانی تخمک گذاری، میل جنسی در زن از بین می رود . درحالی که این باور غلط است و چنین مسئله ای پایه علمی ندارد . اما عواملی دخیل هستند که بر رابطه جنسی اثر می گذارند و آن را با مشکلاتی مواجه می کنند . در دوران یائسگی محیط واژن خشک می شود و این اصلی ترین دلیلی است که تفکر اشتباه پایان زندگی زناشویی را به زنان تزریق می کند .
به فکر درمان باشید
خشکی واژن که در یائسگی برای برخی افراد اتفاق می افتد، باعث می شود تا عمل نزدیکی با درد همراه باشد و اگر مخاط رحم آسیب ببینند، حتی امکان خون ریزی رحمی هم وجود دارد . وقتی این عمل تکرار می شود ، طبیعی است که زن نخواهد نزدیکی را تکرار کند . تنها چاره این است که فرد با مراجعه به متخصص و استفاده از داروهای مجاز، خشکی واژن را برطرف کند . معمولا در این شرایط کرم های استروژنی موضعی تجویز می شود .
هر نوع خون ریزی را جدی بگیرید !
باتوجه به این که اساسا یائسگی یک سال بعد از قطع کامل خونریزی ماهانه اتفاق می افتد ، طبیعتا نباید رحم دچار خون ریزی شود . اگر کمترین خون ریزی مشاهده شود ، باید فورا به پزشک مراجعه کرد ، چون خون ریزی در واقع یک علامت هشدار است. در زمان یائسگی تخمک گذاری صورت نمی گیرد ، بنابراین جسم زرد و پروژسترون تولید نمی شود . دیواره رحم یا آندومتر در معرض استروژن قرار می گیرد و لایه ها ساخته می شوند . از طرفی در بیماری سرطان رشد بی رویه سلول ها مشکل ساز است. بنابراین یائسگی می تواند زمینه ساز سرطان باشد.
به همین د لیل است که باید هرچه زود تر مشکل بررسی شود و پزشک متخصص زنان بعد از انجام یک سری آزمایش ها علت را کشف کند . اگر مشکل جدی باشد ولی به موقع به پزشک مراجعه شود ، می توان جلوی بیماری را گرفت و آن را درمان کرد . اما اگر این خون ریزی ها- هر قدر هم که کم باشند - ناد ید ه گرفته شوند و با سهل انگاری از کنارشان عبور شود ، می توانند صدمات غیر قابل جبرانی د اشته باشند .
رژیم بگیرید !
تغذیه در دوران یائسگی بسیار مهم است، چون بعضی کمبود هایی که براثر کاهش هورمون ها ایجاد شد ه اند را جبران می کند . در یک رژیم غذایی خوب این مواد غذایی پیدا می شوند ؛ سبزیجات (فیبر موجود د ر سبزیجات یک ماده غذایی بسیار مفید است)، میوه ها، لبنیات، انواع غذاهای د ریایی، ماهی (بهتر است هفته ای د و تا سه بار مصرف شود ) ترکیبات گیاهی، مکمل ها و سویا.
ورزش کنید !
اثرات معجزه آسای ورزش کردن را دست کم نگیرید . ورزش به ویژه در دوران یائسگی هم عوارض یائسگی را کاهش می دهد هم باعث سلامت می شود و هم بر روحیه تاثیری شگرف می گذارد . منظور از ورزش این است که هفته ای سه بار و هر بار حد اقل یک ساعت و نیم به انجام حرکات ورزشی بپرد ازید . می توانید تند پیاد ه روی کنید ، ولی باید حتما منظم و قاعده مند باشد . یوگا و مد یتیشن هم ورزش های مناسبی برای د وران یائسگی به شمار می روند به خصوص گرگرفتگی را کاهش می د هند .
خون ریزی علامت چیست؟
هر چه سن بالاتر می رود، زمینه برای ابتلا به بیماری ها بیشتر می شود. ازجمله بیماری های خطرناک زنان، سرطان های مختلف هستند. خون ریزی های دوران یائسگی یا بعد از یائسگی می توانند مربوط به یکی از این بیماری ها باشند.
سرطان سینه
اولین سرطان شناخته شده میان زنان، سرطان سینه است. طبق آمار جهانی از هر هفت زن، یکی دچار سرطان سینه می شود. برای کنترل این بیماری بعد از 40 سالگی هر سال باید ماموگرافی انجام شود. اگر کسی در خانواده یا فامیل سابقه ابتلا به سرطان سینه داشته باشد، باید پنج سال زودتر از سن فرد مبتلا غربالگری شود.
سرطان دهانه رحم
سرویکس یا سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع زنان است. آزمایش پاپ اسمیر با پایه مایع هر سه سال یک بار صورت می گیرد و کسانی که در دوران یائسگی به سر می برند، باید سالانه ویزیت شوند و معاینات لگنی از آن ها به عمل بیاید.
پولیپ یا توده در دهانه رحم
پزشک متخصص زنان در معاینات اگر با توده ای در این قسمت روبه رو شود، حتما آزمایشات لازم را به عمل می آورد. مهم زمان مراجعه است. البته پولیپ یا توده در مقایسه با سرطان ها درمان راحت تری دارد.
نباید ها
شاید این توصیه ها کلیشه ای و تکراری به نظر برسد ، اما اگر د ر د وره یائسگی رعایت شان نکنید ، روزهای سختی را خواهید گذراند .
اهل دود نباشید
انجام برخی کارها د ر هر شرایطی برای سلامت مضر است، اما د ر شرایط خاص می تواند کشنده و مرگبار باشد ، ازجمله این کارها سیگار کشیدن است. شاید دیگر لازم نباشد از مضرات سیگار بگوییم؛ چون همه می دانند مصرف آن چه اثرات مخربی در سلامت دارد که د ر زمان یائسگی این خطرات مضاعف می شوند . اگر می خواهید زنده بمانید ، یک بار برای همیشه سیگار کشیدن را ترک کنید و د ور قلیان یک خط قرمز بکشید .
نوشابه نخورید
مصرف نوشیدنی ها هم باید با د قت و مراقبت بیشتری صورت بگیرد . برای مثال نوشابه به طور کلی و به طور خاص نوشابه های کولاد ار مثل کوکاکولا از آنجا که مانع جذب کلسیم می شوند ، بسیار مضر هستند .
چه مشکلاتی د ر کمین شماست؟
هر تغییر اساسی در فعالیت های بدن با یک سری علائم همراه است. نشانه های رایج و مشترک یائسگی از این قرار است:
گرگرفتگی
احساس گرما و داغی شدید ناگهانی به خصوص در نواحی سر و گردن خانم ها را ناراحت می کند . این حالت از 5 تا 30 ثانیه ممکن است طول بکشد و شاید تا دو سال ادامه پید ا کند .
درمان
برای درمان قطعی گرگرفتگی فرد باید به پزشک مراجعه کند تا داروهای هورمونی جایگزین برایش تجویز شود . روش هایی مثل HRT اگر با نظر پزشک استفاده شوند تا حد زیادی گرگرفتگی را کم می کنند .
پوکی استخوان و شکستگی ها
در سنین یائسگی شانس ابتلا به پوکی استخوان بالا می رود و احتمال شکستگی استخوان ها بیشتر می شود . تا جایی که ممکن است استخوان هایی مثل استخوان مچ د ست با کوچک ترین ضربه دچار شکستگی شود .
د رمان
حتما باید به پزشک مراجعه شود و تحت نظر پزشک مکمل کلسیم، ویتامین D و روش هایی مثل همانHRT استفاده شود . معمولا روزانه یک قرص کلسیم D می تواند تجویز شود . به فرد توصیه می شود هر روز 20 د قیقه تحت تابش مستقیم نور خورشید بنشیند . نور خورشید منبع بسیار خوبی برای ویتامین D است و کمبود این ویتامین مشکلات فراوانی برای استخوان ها به وجود می آورد .
بیماری های قلبی- عروقی
یکی از وظایف استروژن این است که چربی خون را تنظیم می کند . با کاهش تولید استروژن نسبت چربی مفید و مضر در بدن به هم می خورد و احتمال چاقی و بالا رفتن میزان کلسترول خون تا حد زیادی افزایش پید ا می کند . د یگر همه می دانند که چاقی خود زمینه ساز اصلی ابتلا به انواع بیماری های قلبی- عروقی است.
د رمان
بهترین راه پیشگیری، کنترل چربی، کنترل کلسترول و کنترل وزن است؛ چون د یگر متابولیسم پایه بدن مثل گذشته نیست و کمتر می شود ، احتمال افزایش وزن زیاد است. بنابراین یک رژیم غذایی خوب و متعادل لازم است تا مقد ار چربی، کربوهیدرات و پروتئین را در حد معقول نگه دارد و از طرف دیگر کلسیم و ویتامین ها را جایگزین کند .
افسرد گی
تغییرات روانی در زمان یائسگی بسیار شایع است. معمولا خلق فرد تنگ می شود ، احساس می کند حوصله انجام هیچ کاری را ند ارد ، خواب شبانه مختل می شود و فرد صبح روز بعد به علت کم خوابی احساس ضعف و خستگی می کند ، کم خوابی و سایر ناراحتی های روحی منجر به استرس های د ائمی می شود . باید این را د ر نظر د اشته باشیم که فشار روانی روی فرد یائسه زیاد است، چون احساس پیری به او دست می د هد . بر اثر کاهش استروژن چین و چروک هایی روی پوست ظاهر می شود که این احساس را تقویت می کند .
د رمان
مشورت با یک روانشناس یا روانپزشک می تواند به فرد یائسه کمک کند ، اما نفس آگاهی د اشتن از این موضوع که این ها علائم موقت هستند و بعد از مدتی برطرف خواهند شد تا حد زیادی از ناراحتی ها می کاهد . البته نقش اطرافیان را هم نباید ناد ده گرفت، همسر و فرزند ان با حمایت و پیگیری مشکلات فرد می توانند بار بزرگی را از دوش او برد ارند .
بی اختیاری ادرار
با افت سطح استروژن مخاط رحم و عضلات آن ضعیف می شود . این در حالی است که به احتمال زیاد زن طی سال ها چند ین بار هم زایمان کرد ه است و همه عوامل د ست به د ست هم می د هند تا د ر این سن بی اختیاری ادرار به وجود بیاید .
درمان
ورزش های کف لگن د ر مورد بی اختیاری اد رار بسیار سود مند است. شخص یائسه می تواند این ورزش را از پزشک زنان یاد بگیرد و با تمرین مستمر، عضلات رحم را تقویت کند . بعد از مدتی نتایج خوبی به دست می آید و مشکل حل می شود .
نگران باشید
نه پیر شد ه اید و نه زنانگی تان را از د ست داده اید . اگر از یک متخصص کمک بگیرید ، مکمل های تان را د رست مصرف کنید و سبک زندگی سالمی را انتخاب کنید ، تنها دوره تازه ای از زندگی یک زن را تجربه خواهید کرد ؛ دوره ای که نه شادی های تان را از شما می گیرد و نه بدن تان را پیر و ناتوان می کند .
