خرافات با ناخودآگاه من ارتباط دارد

خرافات با ناخودآگاه من ارتباط داردمترجم: اعظم قربانی

آیا آنچه خرافات می‌نامیم، مذهب دیگران نیست؟
  

بقیه در ادامه مطلب...

خرافات با ناخودآگاه من ارتباط داردمترجم: اعظم قربانی

آیا آنچه خرافات می‌نامیم، مذهب دیگران نیست؟
خرافات، پیشگویی و مذهب، سه مقوله‌ای هستند که در یک نقطه با هم برخورد می‌کنند و ما نه تنها در درک معنی درونی آن ها، بلکه بیشتر در درک منطقی تجربیاتی که در پس هر کلمه پنهان است، مشکل داریم. از میان این سه مقوله، امروز خرافات به نظر بیشتر مردم واقعاً تحقیرآمیز است و آن را مانند فرقه و مسلک، نوعی قضاوت درباره ارزش‌ها می‌دانند. به نظر برخی دیگر، خرافات و پیشگویی اگر توصیفی از یک مسئله مذهبی و یا حتی فرهنگی باشد، نوعی منبع درآمد است و در این مورد، پیشگویی هم به اندازه خرافات بر مذهب فشار می‌آورد تا آنجا که مربوط به عقل دکارتی می‌شود (عقلی که دکارت درباره آن سخن گفته) می‌توان از خرافات و پیشگویی که از امور دنیای غیرمادی هستند، سخن گفت.

در طول تاریخ بشر، جوامعی که به خرافات عمل می‌کردند، شناخته شده‌اند و بدون شک می‌توان گفت خرافات و پیشگویی در ساخت دنیای مدرن غرب نیز سهیم است و آن‌چنان در حاشیه نیست، هنگامی که از آن ها استفاده می‌کنیم، نیازی نیست برای درک آن ها به ذه‌نمان فشار بیاوریم. اگر رسانه‌ها، انعکاس زندگی اجتماعی ما هستند، برای درک اهمیت موضوعی، کافی است در اینترنت جست‌و‌جو کنید؛ خواهید دید اغلب روزنامه‌های دنیا، از روزنامه‌های مهم گرفته، تا نشریه‌های پیش پا افتاده، ستونی را به طالع‌بینی اختصاص داده‌اند.
با نگاه به علوم و تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای که سراغ داریم، به نظر می‌رسد خرافات، دارای یک ساختار ویژه است و این سوءظن را ایجاد می‌کند که علمی است که با تمام علوم بشر تفاوت دارد و حتی برای بعضی، برتر از علوم دانشگاهی است. چگونه می‌توان این جذابیتی را که چندان هم تازگی ندارد و این سیر قهقرایی پیشگویی و خرافات را که در جوامع مدرن امروز هم وجود دارد، توضیح دارد؟ آیا می‌توان گفت این نوعی بازگشت غیرعاقلانه به عقب است؟
اما در این باره، بیشتر باید از باورهایی سخن گفت که تاکنون بر آن ها سرپوش گذاشته شده است و به نظر می‌رسد بدون هیچ خجالتی می‌توان آن ها را حتی نزد دانشمندان بیان کرد. تا گذشته‌ای نزدیک، در بحث‌های رسمی و علمی دانشگاه، دولت و نیز مذاهب نوپا و تازه شکل گرفته و با مُهرهایی وجود داشت که در آن نوعی قهقرایی و حرکت به عقب دیده شد و از زمان شروع این باورها که به موازات مذهب و یا بر ضد مذهب حرکت کردند، می‌توان گفت خرافات و پیشگویی بر پایه مذهبی بنا نهاده شده‌اند، به طوری که گفته می‌شود، برخی خرافات «هم ردیف اعتقادت مسیحیان» است. بسیار واضح است که مسیحیت، همیشه تلاش داشت ریشه خرافات را بخشکاند، اما هرگز موفق نشد و پیشگویی، خرافات و مذهب، هر یک در زمان مقرر، همواره به نگرانی‌های کوچک و بزرگ هر برهه از زمان پاسخ می‌گویند.
واژه Superstition (خرافات) نیز مانند ریشه لاتین آن از فعل قدیمی Superstitare‌ گرفته شده که از دو جزء Super و Stare تشکیل شده، که در واقع نشان دهنده جذب حمایت خدایان بوده است. پیشگویی نیز، گونه‌ای تسلط به امور پنداشته می‌شود که به وسیله گروه محدودی از متخصصان این فن، که تحت حمایت خدایان بوده و صاحب نیرویی رؤیت‌ناپذیرند، انجام می‌شود.
به نظر من خرافات و پیشگویی در هر زمانی به ویژه در عصر مدرنیته پیشرفته امروز، بیشتر جنبه تفننی داشته است و این مسئله به انسان اجازه می‌دهد از یک دنیای بسیار منظم و دنیایی که تمام راه‌حل‌ها و تکنیک‌ها را به خدمت گرفته، خارج شود. در حقیقت می‌توان گفت خرافات و پیشگویی این آخرین دستاویز و راه‌ گریز بشراست. همین موضوع، سبب می‌شود نوعی تفکر درباره برخی ابعاد خرافات و پیشگویی نزد بعضی اشخاصی که الهیات می‌خواندند، ایجاد شود که در بعضی آثار نیز آورده شده است. ژانک لود بروتن، در اولین مقاله نشان داد چگونه خرافات موجب می‌شود مردم از یک متن مذهبی، تفاسیر مثبت و منفی گوناگونی داشته باشند و همین موضوع، باعث می‌شود این‌گونه تصور شود که خرافات نوعی «مذهب منحرف شده» است. میکائیل لالیبرته مورخ معتقد است در قرن وسطی، مذهب عامه و خرافات با هم در ارتباط بوده‌اند.
پیتروبولگیونی نیز به این نتیجه رسید که پیشگویی در قرون وسطی و در میان روستاییان ساده‌انگار وجود داشته است، او ثابت کرد که در آن دوره، کلیسای کاتولیک برای مبارزه با پیشگویی با مشکلات زیادی رو‌به‌رو بوده است.
خرافات و سحر و جادو در عصر مدرنیته سبب شد سوفی ترامبلی با برخی مخالفت‌هایی که علیه تفکر الهی ـ که به جادو و خرافات نسبت داده می‌شد ـ به مبارزه برخیزد.
سرانجام سنت کریستین جرمن، در مقاله‌ای تحقیقی از ما می‌خواهد متوجه بُعد شاعرانه پیشگویی باشیم و درباره آن تحقیق کنیم و نیز بعد روانی آن را که بر نگرانی‌های ناشی از بی‌اطمینانی چیره می‌شود، بشناسیم.
آیا نشانه‌های برخی مسائل مربوط به روم باستان که در اذهان عمومی نقش می‌بندد، در مذهب مسیحیت و به ویژه در عصر ما به چشم نمی‌خورد؟

http://www.namaava.com/superstition/232-1388-07-01-07-58-58.html