تواضع (فروتنی)
کلام حق
وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا. (فرقان: 63)
و بندگان خداوند بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمیدارند و هرگاه نادانان، ایشان را طرف خطاب قرار دهند، پاسخی نرم گویند.
وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ. (شعرا: 215)
و با مؤمنانی که از تو پیروی میکنند، افتادگی کن.
اختران عصمت و ولایت
حضرت رسول(ص)
به راستی، تواضع بر بزرگی شخص فروتن، میافزاید. پس فروتنی کنید تا خداوند به شما بلندی بخشد. (پیام پیامبر، ص 599)
هرگاه فروتنان امت مرا دیدید، شما هم برای آن ها تواضع کنید و هرگاه متکبران را دیدید، شما هم به آن ها تکبر کنید که این مایه خواری و کوچکی آن هاست.
(ابی الحسین ورام بن ابی فراس المالکی الاشتری، مجموعه ورام، ترجمه: محمدرضا عطایی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1369، ص 374)
حضرت امیر(ع)
تواضع، مرد را برافرازد و تکبر، او را خوار سازد. (غررالحکم، ج 1، ص 5)
تاج فروتنی را بر سر نهید و تکبر و خودپسندی را زیر پا بگذارید و حلقههای زنجیر خودبزرگبینی را از گردن باز کنید و فروتنی را میان خود و شیطان و لشکریانش سنگر قرار دهید.
(نهجالبلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1378، ص 385)
امام صادق(ع)
پیشی گرفتن بر دیگران در سلام و درود، از فروتنی است. (خصال، ج 1، ص 10)
بدانید هر مؤمنی که در برابر زورمداری که مخالف آیین اوست، از روی آزمندی، فروتنی کند، خداوند او را به وی وامیگذارد و بر او خشم میگیرد. (پاداش نیکیها و کیفر گناهان، ص 624)
قند پارسی
هرکه گردن به دعـــوی افرازد دشمــن از هر طرف برو تازد
سعدی، افتادهای است آزاده کـس نـیایـد به جـنگ افــتاده
(دیباچه گلستان)
خاک صفت راه تواضع گزین خاکی و از خاک نیاید جز این
(وحشی بافقی)
تواضع گرچه محبوب است و فضل بیکران، نشاید کرد با هر کس که هیبت را زیان دارد.
(مواعظ سعدی)
آن کس که فروتن است، گیرندش دست آرند فراترش ز هر پایه که هست
و آن کو ز غرور و سرکشی باشد مست از پای در افتد آخـــر و گردد پست
(ابوالقاسم حالت)
حدیث دیگران
گاندی: شاخ پر بار سر به زمین مینهد و عظمت آن همچنان در فروتنی او جلوهگر است.
شکسپیر: تواضع، نردبان بزرگی و بلندی است.
ضربالمثل
آب زیاد، صدایش کم است. (مثل هندی)
Empty vessels make the most sound.
ظروف خالی بیشترین صدا را میکنند.
A high hanging bunch of grapes is sour.
خوشه انگوری که در بالاتر است، ترش است.
گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت
یکی قطـــــــره باران ز ابری چکیــد خجـــــل شد چو پهنـای دریا بدید
که جایی که دریاست، من کیستم چو او هست، حقا که من نیستم
چو خود را به چشــــم حقارت بدیـد صدف در کنارش به جــــــان پرورید
سپهــــرش به جایی رسانیــــد کار کـــه شـد نامــــــور لؤلؤ شاهــــوار
بلندی از آن یافت کو پســـت شــد در نیستی کــوفت تا هـسـت شــد
(بوستان سعدی، ص 101)