پاکدامنی (حیا)
کلام حق
قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ... وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا. (نور: 30 و 31)
به مردان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند... و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند، مگر آنچه که خود پیداست... .
اختران عصمت و ولایت
حضرت رسول
حیا، دو گونه است: حیای عقل و حیای بیعقلی. حیای عقل، دانایی و حیای بیعقلی، نادانی است.(پیام پیامبر ، ص 449)
هر دینی، اخلاقی دارد و خُلق اسلام، حیا است. (مشکاه الانوار ، ص 219)
حیا و ایمان با همدیگر وابستهاند. چون یکی از میان برود، دیگری هم از میان میرود.
( پیام پیامبر ، ص 449)
حضرت امیر
آنکه در راه خدای پیکار میکند و کشته میشود، پاداشش بیشتر از کسی نیست که بر عفت و پاکدامنی تواناست و آن را بهکار میبرد. شخص پاکدامن نزدیک است فرشتهای از فرشتگان شود. (نهجالبلاغه، کلمات قصار، ش 112)
هرکس جامه حیا را بر خود بپوشاند، عیبش از مردم پوشیده میماند. (میزان الحکمه، ص 563)
امام صادق
ای مُفضَّل! آنچه انسان بدان مخصوص شده، از دیگر حیوانات و عظیمالنفع است، حیاست. اگر حیا نبود، هیچ کس مهمانداری نمیکرد و وفا به عهد نمیکرد و حوایج مردم را برنمیآورد و ارتکاب نیکیها و اجتناب از قبایح و بدیها نمیکرد.
(محمدباقر مجلسی، توحید مفضل، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1379، ص 103)
امام کاظم
از امثال انبیا، فقط کلمهای باقی مانده است و آن این است که اگر حیا نداری، هر کاری میخواهی بکن. (مشکاه الانوار، ص 220)
قند پارسی
سر دفتر کلام اخلاق و محاسن، «حیا» است که اصل درخت ایمان و دوحه اغصان اسلام است و مصطفی در فضایل او مبالغت نموده است و ذکر او را مخ عبادت فرموده که «الحیاءُ، مُخُّ الْعِبادَة».
جوامع الحکایات
چـــو ظـــاهر بــه عــفــت بــیــاراستم تــصــرف مـکـن در کــژ و راســتــم
(بوستان سعدی)
پاکــیـزه روی را کــه بـود پــاکــدامنی تاریکی از وجود بشوید به روشنی
(سعدی)
شــــرم چــون رفـت، رفــت عــفت هــم تـــقــوا و مـــردی و فتـــــوت هــــم
(ملکالشعرا بهار)
نمی اندیشد از غماز هرکس پاکدامن شد که بر تقصیر یوسف، پرده چاک پیرهن پوشد
(صائب تبریزی)
صورت شرمی تو اندر سیرت پاکی بلی با چنان ایمان کامل، این چنین باید حیا
(سنایی غزنوی)
حدیث دیگران
ادیسون: حجب و حیا، نه تنها آلایش نیست، بلکه نگهبان فضیلت است.
ضربالمثل
He that has no shame, has no conscience.
هر که شرم و حیا ندارد، وجدان ندارد.
گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت
زلیخا چو گشت از می عشق، مست به دامان یوسف درآویخـــت دست
چنان دیو شهوت رضــــا داده بود که چون گرگ در یوسف افتاده بود
بتـــی داشت بانوی مصر از رُخام بر او معتکف، بامدادان و شـــــام
در آن لحظه رویش بپوشید و سر مبـــــادا که زشت آیدش در نظر
دل آزرده یوسف به کنجی نشست به سر بر ز نفس ستــمکاره، دست
زلیخا دو دستش ببوسیـــد و پای که ای سستپیمان سرکش در آی!
به سنداندلی، روی در هــم مکش به تندی پریشان مکن وقت خوش
روان گشتش از دیده بر چهره، جوی که برگرد و ناپاکی از من مجــوی
تو از روی سنگی، شدی شرمســـار مرا شرم نایـــد ز پروردگـــــار؟
(بوستان سعدی، ص 206)