چگونه از آزار جنسی کودک مان جلوگیری کنیم؟

 چگونه از آزار جنسی کودک مان جلوگیری کنیم؟

16 مهر ماه هر سال مصادف با 8 اکتبر روز جهانی کودک می باشد. به همین بهانه مقاله ای در این زمینه تهیه شده است.

کودکان همواره با نگاه پاک و معصوم خود به دنیا نگاه می کنند؛ اما دنیای امروز گاه آنقدر بی رحم است که والدین ترجیح می دهند خیلی زود آن ها را از حوادث و خطراتی که ممکن است برای شان پیش بیاید، آگاه کنند.

بچه هایی که مورد آزار قرار گرفته اند، آسیب دیده اند و حتی کشته شده اند. این مشکل در تمام کشورهای دنیا مشاهده می شود. اما مثل هر مشکل دیگری راهکارهایی برای جلوگیری از آن وجود دارد. کتایون خوشابی، روان پزشک کودک و حکیمه قادری، روان شناس و مشاور خانواده درباره راه های پیشگیری و درمان آزار جنسی در میان کودکان توضیح می دهند.

بگذارید کودک تان از شما سؤال کند

کنجکاوی جنسی کودکان بسته به هوش و روابط اجتماعی آن ها از 3 تا 6 سالگی شروع می شود. آنچه مهم است این است که بچه ها شوق و هیجان زیادی در کشف جنسیت خودشان دارند. دنیای ذهن کودک بسیار پاک و معصوم است و اگر سوالاتی می پرسد، والدین نباید احساس شرم، ناراحتی یا عصبانیت پیدا  کنند و نگاه شان باید همسو با نگاه کودک باشد. او با دنیای خودش و از دنیای پاک و معصوم خود از والدین سؤال می کند. بنابراین اگر والدین دربرابر هر سؤال جنسی به هر نوعی در مقابل بچه ها قرار گرفتند، نباید شرم و حیا نشان دهند، در غیر این صورت نمی توانند به او کمک کنند. اگر والدین سؤالات ابتدایی بچه ها را دربرابر مسائل جنسی به این شیوه پاسخ دهند، اثرات منفی دارد.

اول این که کودک از این به بعد در این مورد از آن ها مشورت نمی گیرد. دوم این که منبع آگاهی شان را افراد همسن و سال خودشان یا منابع نامطمئن بیرونی قرار می دهند و بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند و بالاخره این که ناراحتی و عصبانیت آن ها از سؤال کودک به او احساس گناه و شرم غیرضروری می دهد. بنابراین اگر بعدها مشکلی برایش پیش بیاید و خطری او را تهدید کند به والدین نمی گوید.

چطور به کودک تان آموزش دهید

درست است که سن آموزش جنسی از 3سالگی شروع می شود، اما والدین باید بدانند که تنها در صورتی که کودک از آن ها سوال کرد، باید پاسخ دهند؛ نه این که خودشان بی مقدمه برای کودک توضیح دهند. ممکن است والدین در کودک رفتاری ببینند که احساس کنند او آمادگی آموزش جنسی را دارد، مثلا وقتی که کودک اندام جنسی اش را نمی پوشاند. والدین باید به خاطر داشته باشند که سؤالات کودک را به صورت کلی و متناسب با سن او پاسخ دهند. مثلا اگر کودک می پرسد: «مامان من از کجا اومدم» مادر پاسخ می دهد «از شکمم» و اگر چرایی این مسئله را پرسید، مادر می گوید: «بچه باید جایی رشد کنه که گرم و آروم باشه و کسی به اون صدمه نزنه و اینجا بهترین جاست.»

هرچه سن کودک بالاتر می رود، پاسخ ها می تواند بسط بیشتری پیدا کند. در آموزش به کودک خصوصی کردن و شخصی نشان دادن اندام های جنسی به بچه ها مهم است؛ زیرا یاد می گیرند که از خودشان مراقبت کنند. نکته مهم آن است که در این آموزش نباید کودکان به خاطر اندام جنسی شان شرمسار شوند. به عنوان مثال می توان به کودک گفت«کسی اجازه نداره به چشم و گوش تو دست بزنه و حتی خودت هم نمی تونی و باید مراقب باشی.

بعضی از اندام ها مثل چشم و گوش ماست و خیلی خصوصی است و هرکسی نباید به آن دست بزند. همون طور که اگر کسی به چشم و گوشت دست زد، میای به من میگی، درباره این قسمت هم اگر کسی دست زد، میای به من میگی و از من کمک می گیری.»

به این ترتیب کودک اول از همه مراقبت از خود را یاد می گیرد و دوم این که اگر تعرضی پیش آمد، بلافاصله والدین را مطلع می کند. اگر والدین پیام «عیب است » و « زشت است » را به کودک بدهند، اگر تعرضی پیش بیاید، شرم و اضطرابی پیدا می کند که آن را بازگو نمی کند.

خیال کودک تان را راحت کنید

اگر والدین در مورد آزار و تعارض جنسی کودک حرفی نزنند و موضوع را نادیده بگیرند، کودک فکر می کند گناهی انجام داده. بدترین کار این است که به او حمله کنید. در این صورت مشکلات او بیشتر خواهد شد. بهترین راه این است که در مورد تجربه تلخی که داشته گفت وگو شود. اگر کودک به والدین بگوید و والدین نیز با او هم دردی کنند و به راه حل هم برسند، می توانند از اضطراب دور شوند و آگاهانه زندگی عادی شان را داشته باشند.

بهتر است به کودک گفته شود« ما درباره این موضوع حرف زدیم و راه حل دادیم و بهتر است زندگی مان را داشته باشیم؛ اما اگر سؤالی داشتی می توانی هر وقت خواستی از ما بپرسی.» به این ترتیب موضوع را به خود کودک واگذار می کنید تا هروقت لازم دید با شما صحبت کند. حتی اگر والدین از ترس آبرو روی این مسئله سرپوش می گذارند، باید بدانند که دست کم بین خودشان این مسئله باید حل شود و امنیت و هم دلی به کودک داده شود. به او اطمینان دهند که خداوند ناظر همه ماست و فردی که کار زشتی با او انجام داده یا او را آزار داده جزا خواهد شد.

به این عوارض دقت کنید

کودکی که مورد تعرض قرار می گیرد، به خصوص اگر با خشونت همراه باشد، دچار پدیده PTSD یا استرس پس از حادثه می شود. یعنی اتفاق بدی برای او پیش آمده و تمام شده، ولی حجم احساس منفی و هیجان در او مانده است. عزت نفس و حرمت نفس در این موضوع به شدت در معرض خطر است. کودک با به یادآوری موضوع دچار حمله اضطرابی می شود. حتی اگر خودش را کنترل کند، حمله اضطرابی تبدیل به اضطراب انتشاری در موضوعات دیگر می شود .مثلا این که از فضای بسته و از صدای بلند می ترسد و به اصطلاح دامنه ترس هایش افزایش پیدا می کند. ضمن آن که ممکن است افکار وسواسی پیدا  کند و با کوچک ترین صدا عصبی  شود. فرار و انکار محیط های اجتماعی از دیگر عوارض این اتفاق است که حل کردنش کار یک متخصص است. کودک ممکن است دیگر خودش را دوست نداشته باشد و از خودش متنفر باشد. هراس اجتماعی کودک می تواند تبدیل به تنفر اجتماعی شده و او شخصیت ضداجتماعی پیدا کند.

علائم زودرس و دیر رس

بررسی آثار و عواقب سوءاستفاده جنسی بسته به سن کودک و تعداد دفعات آزار جنسی متفاوت است. والدین باید توجه داشته باشند که تعرض جنسی به کودک لزوما یک رابطه جنسی با کودک تعریف نمی شود. کودک 3 ساله پیش بینی و توقع این را ندارد که کسی به او دست بزند، بنابراین آزار جنسی از لمس کردن شروع می شود و می تواند تا یک رابطه کامل جنسی هم ادامه یابد. آزار جنسی تبعات روان شناختی متعددی تا پایان عمر باقی می گذارد. عوارض کوتاه مدت بلافاصله بعد از انجام آزار جنسی شامل شب ادراری، گوشه گیری، علائم اضطرابی شدید و ترس شدید می تواند بروز کند. او ممکن است در حضور دیگران احساس وحشت داشته باشد و بار گناه روی دوشش می ماند و به نوعی این حس به او دست بدهد که همه بزرگسالان آن جنس ممکن است آزارگر باشند و قصد آزار رساندن به او را داشته باشند. در عوارض بلند مدت در بسیاری از موارد ممکن است در نوجوانی یا بزرگسالی فرد قربانی دچار افسردگی شود و گاهی اقدام به خودکشی کند.

واکنش خانواده ها تعیین کننده است

اگر خانواده به موقع از اتفاق آزار جنسی ناگوار مطلع و متوجه شود که کودکش یک یا چندبار مورد آزار قرار گرفته، مداخلات روان شناختی زودهنگام می تواند از بروز تبعات درازمدت تا حدودی جلوگیری کند. به خانواده ها توصیه می شود حتما مراقبت کافی از فرزندان شان داشته باشند و آن ها را تنها در کنار یک فرد بزرگسال که حتی ممکن است کاملا آشنا هم باشند، قرار ندهند و تماس ها طوری باشد که خودشان نقش نظارتی داشته باشند. کودکانی که آموزش های لازم را می بینند و اطلاعات و آگاهی بهتری دارند، میزان آسیب پذیری شان نسبت به کودکانی که هیچ آموزشی ندیده اند و هیچ آشنایی درباره بدن شان و آزارهای جنسی ندارند، کمتر است؛ پس همیشه تاکید بر پیشگیری است.

منبع : سیمرغ

بازنشر : ایران گراند